พิธีแห่ ขันหมาก เป็นพิธีแต่งงานแบบไทยที่เต็มไปด้วยความสนุกสนาน เจ้าบ่าวและเครือญาติจะต้องยกขบวนขันหมากไปสู่ขอเจ้าสาวถึงหน้าบ้านเลย แต่จะไปมือเปล่าก็คงไม่ได้ ต้องมีของติดไม้ติดมือไปเป็นของกำนัลกันหน่อย มาดูสิ่งของที่ฝ่ายเจ้าบ่าวจะต้องเตรียมไปสู่ขอเจ้าสาวกัน
ขันหมากที่เจ้าบ่าวจะต้องเตรียมไปขอเจ้าสาวนั้น แบ่งเป็นขันหมากเอกและขันหมากโท ขันหมากเอกคือพานนำขบวน ประกอบด้วยพานธูปเทียนแพ พานขันหมาก พานสินสอด พานแหวนหมั้นและต้นกล้วยต้นอ้อย
ส่วนขันหมากโทหรือเรียกว่าพานขันหมากบริวาร ประกอบด้วยพานอาหารคาว ไก่และหมู พานผลไม้ พานขนมมงคล
ขบวนขันหมากเอก
พานธูปเทียนแพ
พานที่ให้เจ้าบ่าวถือในขบวน ขันหมาก ใช้สู่ขอเจ้าสาวกับผู้ใหญ่ ใช้ขอขมา และใช้ในพิธีไหว้ผู้ใหญ่ด้วย ประกอบไปด้วยดอกไม้มงคล ธูปเทียนและกรวยใบตอง
พานขันหมากเอก
ผู้ใหญ่ฝั่งเจ้าบ่าว จะเป็นพ่อแม่หรือใครก็ได้ เป็นพานขันหมากตามประเพณีประกอบด้วยหมากพลูจำนวนคู่ จะใส่ 4 หรือ 8 คู่ก็ได้ ดอกไม้มงคล ธัญพืชมงคล เช่น ถั่ว งา ข้าวตอก ข้าวเปลือก บรรจุในถุงเงินถุงทอง ดอกรัก ดอกดาวเรือง ดอกบานไม่รู้โรย ใบเงินใบทอง ซึ่งแต่ละอย่างก็มีความหมายที่เป็นมงคลทั้งนั้น ครอบด้วยกรวยใบตองที่พับอย่างประณีต
สาเหตุที่ต้องใส่หมากพลูเข้าไปในพาน ก็เป็นเพราะว่าคนสมัยก่อนนิยมกินหมากกัน จึงใช้หมากพลูเป็นการต้อนรับ เมื่อมีแขกมาที่บ้านก็จะเชี่ยนหมากไว้รับรองแขก
พานสินสอดทองหมั้น
นิยมแยกเป็น 2 พาน พานเงินสด 1 พาน และพานเครื่องประดับแหวนหมั้นอีก 1 พาน ตกแต่งด้วยดอกไม้มงคล รองด้วยผ้าลูกไม้หรือผ้าแพร พานสินสอดที่เป็นเงินนิยมใช้ฝาครอบปิดด้วย บ้านไหนสินสอดเยอะก็อาจจะมีหลายพานได้ เช่น พานเงินสด พานแหวน พานทองคำแท่ง พานเครื่องเพชร พานโฉนดที่ดิน
ต้นกล้วยต้นอ้อย
ต้นกล้วย 1 คู่ และต้นอ้อย 1 คู่ เมื่อเสร็จพิธีแล้วบ่าวสาวจะต้องนำไปปลูกและเก็บกิน เพื่อความเป็นสิริมงคล สื่อถึงการทำมาค้าขายเจริญรุ่งเรือง ร่ำรวย มีเงินมีทอง และมีลูกเต็มบ้านหลานเต็มเมือง ควรใช้ต้นที่ยังมีรากติดมา เพื่อให้ปลูกได้ง่ายขึ้น
ขบวนขันหมากโท
ขบวนขันหมากบริวาร อาจจะมีหรือไม่มีก็ได้ขึ้น อยู่กับประเพณีของแต่ละบ้าน นิยมใช้เป็นพานคู่ เช่น ขนมไทย 1 คู่ พานไก่ต้ม 1 คู่ ผลไม้เป็นคู่
พานอาหารคาว
นิยมใช้ไก่ทั้งตัว หัวหมู วุ้นเส้น สื่อถึงความรักที่ยืนยาว หรืออาหารคาวอื่นๆแล้วแต่ประเพณีของที่บ้าน
พานผลไม้
ใช้เป็นผลไม้มงคล 5 อย่างหรือมากกว่านั้น เช่น กล้วยหอม มะพร้าว ส้มโอ บางบ้านใช้กล้วยเป็นเครือเลย ขึ้นอยู่กับความเชื่อความเชื่อของแต่ละบ้านด้วย
พานขนมมงคล
ขนมมงคล 9 ชนิด ประกอบด้วยทองหยิบ ทองหยอด ฝอยทอง ทองเอก จ่ามงกุฎ เสน่ห์จันทร์ ขนมชั้น ถ้วยฟูและเม็ดขนุน ขนมแต่ละชนิดสื่อความหมายที่ดี เช่น ความเจริญรุ่งเรือง ร่ำรวย ความเฟื่องฟู มีคนรักใคร่เอ็นดู
บางบ้านโดยเฉพาะคนจีนอาจเพิ่มขนมเปี๊ยะ ขนมปลา ขนมโก๋ ขนมมงคลงานแต่งเข้าไปด้วย โดยมีข้อแม้ว่าแต่ละอย่างต้องเป็นจำนวนคู่ เพื่อสื่อถึงความเป็นคู่นั่นเอง
ในขบวนขันหมากจะต้องมีเถ้าแก่เดินคู่ไปกับเจ้าบ่าวด้วย โดยเถ้าแก่จะมีซองสำหรับใช้ผ่านประตูเงินประตูทองของฝ่ายหญิง เพื่อเขาไปยังตัวบ้านสู่ขอเจ้าสาวกับผู้ใหญ่ทางฝ่ายหญิง
ทั้งนี้ทางฝ่ายหญิงเองก็จะต้องเตรียมพานเชิญขันหมากเหมือนกัน เพื่อต้อนรับขบวนขันหมากของฝ่ายชายที่กำลังจะผ่านเข้าประตูเงินประตูทอง ในพานประกอบไปด้วยหมากพลู เพื่อแสดงความไมตรี ต้อนรับแขกฝ่ายชาย ซึ่งผู้ที่ถือพานนี้มักจะเป็นเด็กผู้หญิงหรือหญิงสาวบริสุทธิ์จากฝั่งเจ้าสาว
เมื่อขบวนขันหมากเข้าสู่ตัวบ้านแล้ว ลำดับต่อไปก็จะเข้าสู่พิธีสู่ขอ นับสินสอด พิธีหมั้น พิธีรับไหว้ พิธีรดน้ำสังข์และพิธีส่งตัวในลำดับต่อไป
การแห่ ขันหมาก เป็นพิธีที่อยู่คู่คนไทยมาอย่างยาวนาน ปัจจุบันได้มีการปรับเปลี่ยนให้เข้ากับยุคสมัยและความสะดวกของบ่าวสาวมากขึ้น แต่ก็ยังคงความสนุกสนานและความเป็นมงคลเอาไว้ บ่าวสาวคงเห็นภาพกันแล้วว่าจะต้องเตรียมอะไรในขบวนขันหมากบ้าง หากสะดวกทำเองก็แบ่งหน้าที่กันได้เลย แต่ใครไม่มีเวลาก็สามารถเช่าพานขันหมากได้ มีทั้งแบบพานดอกไม้สด พานดอกไม้ประดับให้เลือกมากมายเลย
อ่านบทความ 10 สถานที่ จัดงานแต่ง ราคาประหยัดในกรุงเทพฯ
เครดิตภาพทั้งหมดจาก www.canva.com
